Espainiako Editoreen Gremioen Federazioak Conecta Research & Consulting enpresak egindako Liburuaren Barne Merkataritzaren Azterlana aurkeztu du txosten honetan.

Azterlanaren edizio honetan, Liburuaren Barne Merkataritzako hogeita hamaikagarren zenbakian, Espainiako argitaletxeen eta enpresa pribatu eta erasotuen argitalpen- eta fakturazio-datuak jasotzen dira, 2021eko ekitaldi ekonomikoari buruzkoak. Bertan, argitalpen-merkatuaren egungo egoera eta sektoreko adierazle nagusien bilakaera eta joerak islatzen dira.

Txosteneko datuak argitaletxeek bidalitako galdetegien ustiapen sistematiko baten bidez lortu dira, eta erreferentziako urterako honako gai nagusi hauek zehazten dira:

• Barne-merkataritzako liburuen salmentagatiko fakturazioaren zifra globala, baita liburuen eskaintzari eta horien merkaturatzeari buruzko aldagaiak ere. Edizio pribatuaren zati bat azterketatik kanpo geratzen bada ere, erasorik jasan ez duten argitaletxeei eta edizio instituzionalari buruzko proiekzioek erakusten dute azterlana liburuen argitalpenaren negozio-zifraren % 90 ingurukoa dela.
• Sektoreko enplegua, liburuen ekoizpenaren eta banaketaren banaketa geografikoa, argitalpen-hizkuntza, poltsiko-formatuko eta formatu elektronikoko argitalpena, liburuen prezioa gaien arabera, merkaturatze-bideak eta egile-eskubideengatik ordaindutako kopuru orokorra.

Datuak aztertzeko, argitaletxeen fakturazio-taldea eta enpresa horiek kide diren gremioa hartzen dira kontuan beti.

Ikerketaren oinarrizko galdetegia bete duten argitaletxeek emandako informazioan oinarrituta egin da txostena. Eskerrik asko guztioi zuen laguntzagatik. Eskerrik asko, halaber, Espainiako Editoreen Gremioen Federazioak eta azterlan hau egiteko ezinbesteko ekarpena egin duten gremio eta editore-elkarte bakoitzak emandako laguntzagatik.

2020an pandemiak harrapatu gintuen bete-betean. Osasun krisi larriaz gain, gure bizitza eredua, munduaren erritmoa, kolokan jarri ziren. Zer esanik ez, ekonomiak, industriak, merkataritzak… behera egin zuten. Liburu ekoizpenak ere ez zion ihes egin olatu erraldoi horri: gure inguruko erreferentzia bat ematearren, Espainiako zein Frantziako estatuetan liburuen ekoizpena %9 inguru jaitsi zen 2019tik 2020ra (erants dezagun jaitsiera hori paperezko liburuari dagokiola osorik, bietan liburu digitalak gora egin baitzuen). Euskarazko liburugintzak, berriz, nabarmen egin zuen gora tarte berean, bai analogikoak, bai digitalak –bereziki–: 2019an baino %11,4 titulu gehiago (262, zehazki). Hona hemen zifra gordinak: pandemiaren lehen urtean, 2.569 liburu argitaratu ziren euskaraz, 2019ko 2.307 tituluak erraz gaindituz.

Ekin diezaiogun, bada, 2020ko euskal liburugintzaren azterketari, Joan Mari Torrealdaik 1976an abian jarritako euskal liburugintzaren azterketa lerroari segida emanez.

Euskal liburugintza 2020

Espainiako biztanleen %67,9ak liburuak irakurtzen ditu. Horietatik gehienek, %64,4ak, aisialdiagatik irakurtzen dute.

Aisialdiagatiko liburuen irakurketak etengabe egin du gorakada azken urteetan, eta %6,5eko hazkundea metatu du azken hamarkadan.

Ohiko irakurleen kopurua egonkor mantendu da 2021ean: biztanleriaren %52,7k astero irakurtzen du, 2020an lortutako ehuneko bera.

Liburu-dendetako Mapa Espainian jarduten duten liburu-denda independenteak aztertzeko tresna bat da. Espainiako Gremioen eta Liburu-denden Elkarteen Konfederazioak (CEGAL) Liburuen eta Irakurketa Sustapenaren Zuzendaritza Nagusiaren (Kultura eta Kirol Ministerioa) laguntzarekin egindako Liburuen Behatokiaren azterlanen parte da. Gainerako ikasketekin batera, Liburugintzaren Behatokia, hala nola salmenta-barometroaren azterketak, Espainiako liburu-dendetako kontabilitate-magnitude nagusien azterketa eta Liburu-denden Adierazle Ekonomikoen eta Kudeaketaren Sistema(SIEGLE), tresna horrek aukera ematen du sektorea nola dagoen jakiteko ikuspegi globala eskaintzeko aldian-aldian.

Liburu-denden Maparen helburu nagusia gure herrialdeko liburu-denda operatiboen errolda eguneratzea da. Ikerketa hori duela hamarkada bat baino gehiago egin zen, eta liburu-denden kopuruaren bilakaera eta tipologia aztertzeko aukera ematen du. Lortutako informaziotik abiatuta, liburu-denden ezaugarri nagusiak eta profilaren bilakaera aztertzen dira. Zehazki, liburu-denden profilaren azterketa liburu-denden berezko ezaugarrien azterketatik (
(Sortze-urtea, fakturazioa, espezializazio-maila) eta negozio-zorroa aztertzea (salmenten osaera, online kanalaren erabilera).

Gazteak eta irakurketa. Azterlan kualitatiboa eta proposamenak (Irakurketa Sustatzeko Laborategi Garaikidea). Fundación Germán Sánchez Ruipérez

Azterlan hau tresna kualitatiboak erabiliz pertsona horiek irakurketarekin duten harremana hobeto ulertzeko gauzatu eta antolatu da.

Espainiako Editoreen Gremioen Federazioak (FGEE) urtez urte argitaratzen duen Irakurketa eta Liburuen Erosketa Ohituren Azterlana bezalako beste azterlan batzuetan agertzen diren datuek erakusten duten bezala, haurrak eta gazteak (batez ere, emakumeak) dira irakurketarekin harreman ohikoena eta biziena duten adin-tarteak. Zinema, musika, kirolak, eSports, VoD plataformetako telesailak eta Interneten gehien nabigatzen dutenak dira; hau da, irakurle bitxienen edo ohikoenen multzoa osatzen dutenak.

Germán Sánchez Ruipérez Fundazioaren (aurrerantzean, FGSR) abiapuntuko premisa zen portaera horien zergatiak gehiago aztertzea, irakurketarekiko etorkizuneko harremanari buruzko hipotesiren bat ematen saiatzea, eta ulertzea zeintzuk diren irakurtzeko estimuluak edo arrazoiak, eta zein diren liburuen irakurketarekiko erlazioan eragin handiena duten aldagaiak, haien borondatea, lehentasunak, estimuluak, oztopoak eta beste faktore batzuk.

Ikerketa hori une honetan egin da; izan ere, akats metodologikoak egon daitezkeen arren, erronka garrantzitsuak daude haurren irakurmenari dagokionez azken PISA txostenean, eta zalantzak daude nerabeen eta gazteen irakurketarekin etorkizunean izango duten harremanari buruz.

Laburbilduz, gazteen irakurketa-portaerarako hipotesirik garrantzitsuenak laburbil ditzakegu, datozen urteetarako formulatu daitezkeenak:

• Gazteek pertzepzio pobrea eta zaharkitua eraikitzeko arriskua dago, irakurketak beren bizitzetan duen zereginaren gainean.
• Beste eskaintza batzuek denbora pertsonala betetzeko duten lehia oso eraginkorra da aisialdiko eskaintza erakargarriak definitzeko orduan.

Euskadiko Autonomia Erkidegoko Irakurtzeko Plan berriari Irakurketa Plana deritzo. Haren bidez, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailak laguntza- eta babes-baliabideen multzo bat jartzen du hezkuntza-komunitatearen eskura.

Ekimen honen helburua da, hain zuzen, gure ikasleen irakurmena hobetzea eta haien artean irakurzaletasuna bultzatzea.

Irakurketa Plan honek ezaugarri oso zehatzak dituen testuinguruan ditu sustraiak. Izan ere, EAEko hezkuntza-sistemak euskara dauka bizkarrezur eta bere gain hartu du bi hizkuntza ofizialen erabilera sozialaren desoreka berdintzearen erronka.

Momentu honetan, euskara-gaztelania planteamendu elebiduna hobetzearen eta finkatzearen erronkari beste bat gehitu behar zaio: benetako sistema eleanitza bihurtzea, eta atzerriko hizkuntza bat edo gehiagoren ikasketa modu eraginkorrean eta integratzailean egitea, elebiduntasunaren helburuekin, bi hizkuntza ofizialetan. Bide horretan, euskal hezkuntza-sistemaren berezitasunek arreta berezia behar dute hizkuntzen ikasketan eta tratamenduan. Irakurmena oinarrizko komunikazio-trebetasuna da bai norberaren garapen pertsonalerako eta sozialerako bai eta ezagutzarako sarbidea izateko ere.

Hortaz, Irakurketa Plana hobekuntzarako oinarrizko tresnatzat jotzen da.

Kultura eta Hizkuntza Politika Sailak Euskarazko argitalpenei buruzko txostenaren hamaseigarren txostena aurkeztu du, 2020ko ekitaldikoa. Txosten hau Euskadiko Editoreen Elkartearekin elkarlanean egin dugu.

Txosten honen abiapuntu izan zen azterlanean euskarazko liburuen produkzioari, eskaintzari eta fakturazioari buruzko datuak bildu ditugu, argitaratzeko tokia edozein izanik ere. Euskal Autonomia Erkidegoko eta Nafarroako Foru Erkidegoko datuak ez ezik, Frantziako Estatuan egindako produkzioa ere hartu dugu aintzat, hau da, Ipar Euskal Herrikoa. Horretaz guztiaz gain, oraintxe aipatu ditugun lurraldeetatik kanpo dauden eta euskarazko argitalpenak egin dituzten argitaletxeen produkzioak ere hartu ditugu.

Halaber, Administrazio Publikoaren eta haren mendeko erakundeen euskarazko argitalpenei buruzko datuak ere biltzen dira txostenean.

Aurten ere, esker ona adierazi nahi diegu, eman diguten laguntzagatik, Euskadiko Editoreen Elkarteari, Conecta Research & Consulting enpresak bidalitako galdetegiari erantzun dioten enpresei, ISBNren agentziari eta Espainiako Editoreen Elkarteen Federazioari, horiei esker egin ahal izan baitugu ikerlan hau.

Soziolinguistika Klusterrak ikerketa, garapen eta berrikuntza proiektuak eginez eta bertako zein nazioarteko soziolinguistika ezagutza kudeatuz egiten dio ekarpena euskararen gizarte garapenari.

Ezagutza zorrotza eta fidagarria eskuratzeko, metodo zientifikoa baliatuz jarduten du unibertsitate esparruko ikerlariekin, administrazio publikoarekin, enpresa pribatuekin eta euskararen aldeko gizarte mugimenduekin elkarlanean.

Soziolinguistika Klusterrak euskararen hiztun komunitateari ekarpena egiteko xedez, sortutako ezagutza soziolinguistikoa gizartean ahal bezainbeste hedatzeko bokazioa du.

Covid-19ak eragindako pandemiaren inguruan, Durangoko Azokaren 2020. urteko 55. edizioa, pandemia kontrolatzeko ezarritako baldintza sanitarioak eraldatzeko eta baldintza horietara egokitzeko lanaren ondoren egin da, jende-pilaketen eta pertsonen mugikortasunaren murrizketa barne.

Durangoko Azokaren 55. edizioaren esperientzia aprobetxatzen du azterlan honek azokaren beraren funtzionamendua eta emaitzak aztertzeko, kultura-sektore osoaren gogoetarako eta ikaskuntzarako elementuak ekarriz. Jardueraren dimentsio guztiak aztertzen dira (salmentak, kultura-jarduerak, Zu non, han DA! kanpaina eta sare sozialetako jarduera), eta horrekin batera ditugu Covid-19ak eragindako aldaketak ulertzeko irakurketa eta interpretazio esanguratsuak, hartutako azoka-formatuaren aldeak, mugak eta potentzialtasunak ikusiz.

Euskal herritarrek liburuak eta musika kontsumitzeko dituzten ohiturei buruzko azterlan bat egin du elkar Fundazioak, Siadeco Ikerketa Elkartearen eskutik.

Euskal Herri osoan egin da ikerketa, 2500 inkestaren bidez. Azterketaren emaitza nagusiak aurkeztu dituzte gaur Donostian elkar Fundazioko Joxemari Sorsek eta Siaderco Ikerketa Elkarteko ordezkari Juango Allurrek.

Euskal liburugintza 2019

Xabier Eizagirre Gesalaga

Filosofian lizentziaduna eta JAKINeko erredakzio burua

Urteroko ohiturari jarraituz, liburu ekoizpenaren emaitzak aurkeztu eta aztertu nahi ditugu aurten ere. Jakina denez, Joan Mari Torrealdaik 1976tik 2017 arte, urtero-urtero etenik gabe, liburugintzaren ikerketa soziologiko sistematikoa osatu eta Jakin aldizkarian argitaratu zuen. Lan horrek bi emaitza sendo ekarri ditu: batetik, euskarazko liburugintzaren katalogoa osatu du Jakinek; eta, bestetik, liburugintza kultura oso baten osasunaren adierazletzat hartuta, sei hamarkadetako sistematizazioa ahalbidetu du, indarguneak eta ahulguneak modu propositiboan identifikatuz.

Iaz hartu genuen Torrealdaik berariaz utzitako lekukoa, eta aurten ere ikerketa lerro honi segida emango diogu Jakinetik.

2019ko liburugintzaren azterketa duzu ondorengoa.

Euskal liburugintza 2019

Eusko Jaurlaritzaren Kultura eta Hizkuntza Politika Sailak, Euskadiko Editoreen Elkartearen laguntzarekin batean, Euskal Autonomia Erkidegoko argitalpenen barne merkataritzari buruzko azterketa aurkezten du txosten honetan.

Azterlanaren hogeita bosgarren edizio honetan, Euskal Autonomia Erkidegoko argitalpen enpresa pribatuen argitalpen eta fakturazio datuak biltzen dira, 2019ko ekitaldi ekonomikoari dagozkionak.

Txostenak, argitalpen sektorearen egiturari buruzko datuak ez ezik, sektoreak azken urteetan bere adierazle nagusietan izan duen bilakaera ere aztertzen du: argitalpen produkzioaren datuak, sektorearen fakturazioarenak eta liburuaren merkaturatze kateari buruzkoak, zeina ari den etengabe bilakatzen, liburu digitalaren eta irakurketa euskarri berrien sorreraz geroztik. Azterlan honetan, argitalpen globalari nahiz euskarazko argitalpenari buruzko informazioa dago jasota.

Erreferentziazko urterako, hauek izan dira aztergai nagusiak:

• Barne merkatuan saldutako liburuen fakturazioaren kopuru orokorra eta liburuen eskaintzari eta komertzializazioari loturiko aldagaiak.
• Sektoreko enplegua, produkzioaren eta liburu banaketaren antolamendu geografikoa, argitalpen hizkuntza, liburuen salneurria, merkaturatze bideak eta egile eskubideengatik ordaindutako zenbateko osoa. Formatu elektronikoko liburuen argitalpen eta fakturazioari buruzko kapitulu espezifiko bat ere badago.

Erabili den informazioa argitalpen enpresek eman dute, ikerketaren oinarri izan den galdetegi bat beteta. Beraz, eskerrak eman nahi dizkiegu eman diguten laguntzagatik, eta eskerrak eman nahi dizkiegu, halaber, Euskadiko Editoreen Elkarteari eta Espainiako Editoreen Elkarteen Federazioari, azterlan honetarako egin duten ezinbesteko ekarpenagatik.